Shockwave therapie bij spasticiteit. Een nieuwe behandeling, ook voor jouw patiënten?

Shockwave therapie (ESWT) als behandeling van spasticiteit laat verbluffende resultaten zien (afb. 1). Het vermindert pijn, functionele beperkingen, cosmetische- en eventueel aanwezige verzorgingsproblemen.²  

Spasticiteit, of beter gezegd hyperweerstand, vormt wereldwijd een enorm probleem en is één van de grootste oorzaken van houdings- en bewegingsgerelateerde aandoeningen binnen de (kinder)revalidatie.¹ Een fors aantal van de patiënten met een CVA, multipele sclerose of cerebrale parese ervaart problemen als gevolg van spasticiteit/hyperweerstand. 

Shockwave therapie is een veilige, effectieve en niet-invasieve therapievorm die zo goed werkt, dat je dit jouw patiënten met spasticiteit niet mag onthouden! 

Spasticiteit/hyperweerstand gaat gepaard met een verhoogde spiertonus en als gevolg daarvan een verminderde ROM. Een omvangrijk probleem met dito behandeling. Die behandeling kent vele facetten waarin o.a. fysiotherapie, spalktherapie, orale medicatie, botoxinjecties en een incidentele chirurgische ingreep gecombineerd worden.³  Shockwave therapie neemt hier een steeds belangrijker wordende plek in.

Afbeelding 1. Behandeling met shockwave therapie bij een chronische CVA-patient. Bron Ivo van Helden, Knooppunt centrum voor gezondheid.

Shockwave een alternatief voor botox?

Botox is een bekende en veelgebruikte behandelvorm die weliswaar een tonusdaling geeft, maar ook enkele nadelen kent. Zo is het een gifstof⁴ en kan de behandeling gepaard gaan met enkele ongewenste bijwerkingen zoals;

• Krachtsverlies
• Griepachtige verschijnselen
• Braken
• Urine incontinentie
• Loopstoornissen
• Vermoeidheid

Daarnaast is een botoxbehandeling kostbaar, legt het een spier als het ware lam en is het pijnlijk. Dat maakt het, zeker voor kinderen die voor de behandeling onder narcose moeten worden gebracht, geen prettige behandeling. 

De voordelen van shockwave therapie bij spasticiteit

Hoewel botox wellicht geschikter is voor het behandelen van diepgelegen spieren, kan ESWT voor een groot aantal behandelindicaties gebruikt worden.

De voordelen van shockwave therapie bij spasticiteit/hyperweerstand;

• Tot 85% goedkoper dan botoxinjectie
• Veilig
• Niet-invasief
• Snel (functioneel) resultaat
• Pijnvrij
• Langdurig effect
• Slechts enkele sessies nodig
• Kan door de fysiotherapeut gedaan worden

"Shockwave therapie bij spasticiteit kan op korte termijn veel effect hebben. Het primaire doel is om het onbehaaglijke gevoel in de spastische spieren te verminderden. Vervolgens zien we vaak een spectaculaire vooruitgang in de reguliere (oefen)therapie met als gevolg een verbetering in functionaliteit. Een zeer nuttige voorwaarde scheppende handeling dus."    

Ivo van Helden, Knooppunt centrum voor gezondheid

Hoe werkt shockwave therapie bij spasticiteit?

Sinds de zomer van 2017 zijn er nieuwe inzichten in het werkzame mechanisme achter shockwave therapie op spasticiteit/hyperweerstand. Shockwaves hebben effect op de neuromusculaire overgangen^11,12 waardoor er minder prikkelgeleiding plaatsvindt en de spiertonus afneemt (zie afb. 2).

Afbeelding 2. De neuromusculaire overgang waar de shockwave zijn effect heeft.

Shockwave therapie is een veilige, effectieve, praktische en niet-invasieve methode om de symptomen van spasticiteit/hyperweerstand te verminderen.^13,14 Het vormt daarmee een waardevolle aanvulling op de behandeling van deze groep patiënten. Jammer genoeg wordt dit nog slechts mondjesmaat toegepast. Het neemt nu eenmaal tijd in beslag voordat nieuwe innovatieve behandelmethoden hun weg naar de dagelijkse praktijk gevonden hebben. Desalniettemin nemen steeds meer revalidatiecentra en particuliere praktijken shockwave therapie bij spasticiteit/hyperweerstand op in hun zorgaanbod. Zoom in op het kaartje hieronder voor een praktijk bij jou in de buurt (afb. 3).

Afbeelding 3. Praktijken en revalidatiecentra die shockwave bij spasticiteit toepassen in Nederland.

Wat zijn de effecten?

Direct na de eerste behandeling is er al een duidelijke verbetering van de ROM^15–21 en pijn.²² Dit vertaalt zich in een beter looppatroon^20,23–25 of een functioneler gebruik van de arm/hand.²⁶ Het inzetten van andere therapeutische interventies wordt op deze manier gemakkelijker en effectiever, dan wanneer alleen intensieve fysiotherapie wordt gegeven.^24,25 De combinatie van deze twee is dus erg sterk. Je haalt meer uit de oefentherapie en patiënten kunnen beter verzorgd worden. Hiermee voorkom je bijvoorbeeld smetplekken als gevolg van een dichtgeknepen hand.

"Shockwave therapie geeft me een nieuwe kans in het leven. Ik kan weer zelfstandig opstaan uit een stoel en kleine stukjes lopen. De traplift gebruik ik niet meer. Daardoor ben ik minder afhankelijk geworden, dat doet veel voor mij. Sommige dingen lijken misschien niet spectaculair veranderd, maar hebben op mij een hele grote impact."                      

Jan Cristiani, CVA patiënt

Zo ziet een shockwave behandeling er uit

(Inter)nationale ervaring leert dat met shockwave therapie, i.c.m. de zogenaamde D-actor behandelkop, zeer goede resultaten behaald worden. Hoe pak je de behandeling vervolgens aan?

Je behandelt de betreffende spierbuik door deze systematisch af te werken. Zorg dat je de hele spier bestrijkt en je voelt de spanning uit de spier trekken. Om dit te bereiken ben je zo’n 3 minuten per spierbuik bezig. De praktijk leert dat er slechts 3 behandelingen (1x p/w) nodig zijn voor een langdurige tonusdaling van zo’n 3 maanden. In de tussentijd gaan de oefentherapie en eventuele andere therapieën gewoon door. 

VIDEO

Opleidingsdag 'Shockwave therapie bij Spasticiteit' in het NT-e

Gebruik jij al shockwave therapie en wil je ook patiënten met spasticiteit/hyperweerstand gaan behandelen? Of werk je juist al met deze patiëntengroep, maar nog niet met shockwave? Schrijf je dan in voor de opleidingsdag shockwave therapie bij spasticiteit. Hier leer jij alles over indicaties, parameters, wetenschappelijk bewijs, behandeltechniek en flankerend beleid om zodoende patiënten met spasticiteit nóg beter te behandelen.

Opleidingsdag shockwave therapie bij spasticiteit

0347 745050        info@fyzzio.nl 

 

Reacties zijn welkom!

Wil je jouw ervaringen delen? Of heb je nog vragen of opmerkingen? We zouden het erg leuk vinden als je hieronder een reactie achterlaat. Jouw gegevens gebruiken we alleen voor dit blog en niet voor andere doeleinden.

Literatuurlijst:

1. Koman LA, Smith BP, Shilt JS. Cerebral palsy. Lancet. 2004;363(9421):1619–1631. doi:10.1016/S0140-6736(04)16207-7.

2. Rosenbaum P, Paneth N, Leviton A, e.a. A report : The definition and classification of cerebral palsy April 2006 The Definition and Classification of Cerebral Palsy Contents. Dev Med Child Neurol. 2007;11(April 2006):8–14. doi:10.1111/j.1469-8749.2007.tb12610.x.

3. Matthews DJ, Birol B. Management of spasticity in children with cerebral palsy. Acta Orthop Traumatol Turc. 2009;43(2):81–86. doi:10.3944/AOTT.2009.81.

4. Kolaski K. Botulinum toxin: Did the black box warning change how we treat children with cerebral palsy? Dev Med Child Neurol. 2018;60:440–441. doi:10.1111/dmcn.13719.

5. Brin MF, Mallett M JJ. Scientific and Therapeutic Aspects of Botulinum Toxin.; 2002.

6. Karp BI, Cole R a, Cohen LG, Grill S, Lou JS, Hallett M. Long-term botulinum toxin treatment of focal hand dystonia. Neurology. 1994;44(1):70–76. doi:10.1212/WNL.44.1.70.

7. O’flaherty SJ, Janakan V, Morrow AM, Scheinberg AM, Waugh MCA. Adverse events and health status following botulinum toxin type A injections in children with cerebral palsy. Dev Med Child Neurol. 2011;53(2):125–130. doi:10.1111/j.1469-8749.2010.03814.x.

8. Albavera-Hernández C, JM R, AJ I. Safety of botulinum toxin type A among children with spasticity secondary to cerebral palsy: a systematic review of randomized clinical trials. Clin Rehabil. 2009;23(5):394–407. doi:10.1177/0269215508099860.

9. Love SC, Novak I, Kentish M, e.a. Botulinum toxin assessment, intervention and after-care for lower limb spasticity in children with cerebral palsy: International consensus statement. Eur J Neurol. 2010;17(SUPPL. 2):9–37. doi:10.1111/j.1468-1331.2010.03126.x.

10. Naidu K, Smith K, Sheedy M, Adair B, Yu X, Graham HK. Systemic adverse events following botulinum toxin A therapy in children with cerebral palsy. Dev Med Child Neurol. 2010;52(2):139–144. doi:10.1111/j.1469-8749.2009.03583.x.

11. Kenmoku T, Ochiai N, Ohtori S, e.a. Degeneration and recovery of the neuromuscular junction after application of extracorporeal shock wave therapy. J Orthop Res. 2012;30(10):1660–1665. doi:10.1002/jor.22111.

12. Kenmoku T, Nemoto N, Iwakura N, e.a. Extracorporeal shock wave treatment can selectively destroy end plates in neuromuscular junctions. Muscle and Nerve. 2018;57(3):466–472. doi:10.1002/mus.25754.

13. Guo P, Gao F, Zhao T, Sun W, Wang B, Li Z. Positive Effects of Extracorporeal Shock Wave Therapy on Spasticity in Poststroke Patients: A Meta-Analysis. J Stroke Cerebrovasc Dis. 2017;26(11):2470–2476. doi:10.1016/j.jstrokecerebrovasdis.2017.08.019.

14. Mori L, Marinelli L, Pelosin E, e.a. Shock Waves in the Treatment of Muscle Hypertonia and Dystonia. Biomed Res Int. 2014;2014:1–9. doi:10.1155/2014/637450.

15. Park JW, Yoon K, Chun KS, e.a. Long-term outcome of low-energy extracorporeal shock wave therapy for plantar fasciitis: Comparative analysis according to ultrasonographic findings. Ann Rehabil Med. 2014;38(4):534–540. doi:10.5535/arm.

16. Vidal X, Morral A, Costa L, Tur M. Radial extracorporeal shock wave therapy (rESWT) in the treatment of spasticity in cerebral palsy: A randomized, placebo-controlled clinical trial. NeuroRehabilitation. 2011;29(4):413–419. doi:10.3233/NRE-2011-0720.

17. Wang T, Du L, Shan L, e.a. A Prospective Case-Control Study of Radial Extracorporeal Shock Wave Therapy for Spastic Plantar Flexor Muscles in Very Young Children With Cerebral Palsy. Medicine (Baltimore). 2016;95(19):1–13. doi:10.1097/MD.0000000000003649.

18. Gonkova MI, Ilieva EM, Ferriero G, Chavdarov I. Effect of radial shock wave therapy on muscle spasticity in children with cerebral palsy. Int J Rehabil Res. 2013;36:284–290. doi:10.1097/MRR.0b013e328360e51d.

19. Amelio E, Manganotti P. Effect of shock wave stimulation on hypertonic plantar flexor muscles in patients with cerebral palsy: A placebo-controlled study. J Rehabil Med. 2010;42(4):339–343. doi:10.2340/16501977-0522.

20. Taheri P, Vahdatpour B, Mellat M, Ashtari F, Akbari M. Effect of Extracorporeal Shock Wave Therapy on Lower Limb Spasticity in Stroke Patients. 2017;20(6):338–343.

21. Manganotti P, Amelio E. Long-term effect of shock wave therapy on upper limb hypertonia in patients affected by stroke. Stroke. 2005;36(9):1967–1971. doi:10.1161/01.STR.0000177880.06663.5c.

22. Marinelli L, Mori L, Solaro C, e.a. Effect of radial shock wave therapy on pain and muscle hypertonia: A double-blind study in patients with multiple sclerosis. Mult Scler J. 2015;21(5):622–629. doi:10.1177/1352458514549566.

23. Wu Y-T, Chang C-N, Chen Y-M, Hu G-C. Comparison of the effect of focused and radial extracorporeal shock waves on spastic equinus in patients with stroke: a randomized controlled trial. Eur J Phys Rehabil Med. 2017:1–27. doi:10.23736/S1973-9087.17.04801-8.

24. El-Shamy SM, Eid MA, El-Banna MF. Effect of Extracorporeal Shock Wave Therapy on Gait Pattern in Hemiplegic Cerebral Palsy. Am J Phys Med Rehabil. 2014;93(12):1065–1072. doi:10.1097/PHM.0000000000000133.

25. Abdel Gawad HA, Abdel Karim AE, Mohammed AH. Shock wave therapy for spastic plantar flexor muscles in hemiplegic cerebral palsy children. Egypt J Med Hum Genet. 2015;16(3):269–275. doi:10.1016/j.ejmhg.2014.12.007.

26. Li T-Y, Chang C-Y, Chou Y-C, e.a. Effect of Radial Shock Wave Therapy on Spasticity of the Upper Limb in Patients With Chronic Stroke. Medicine (Baltimore). 2016;95(18):e3544. doi:10.1097/MD.0000000000003544.